Những dòng ghi ngày thứ hai 24 – 4

Đáng lý chương trình huấn luyện kéo dài sáu tháng. Nhưng chỉ ba tháng sau vì nhu cầu cấp bách, đoàn 14 của chúng tôi đã bắt đầu vào B. Đoàn gồm 400 người tất cả đều là cán bộ mùa thu (2). Hầu hết là đảng viên, và cấp bậc thấp nhất là trung sĩ, gồm các quân nhân chuyên môn về pháo, đặc công, trinh sát và cán bộ chính trị. Chúng tôi đi xe lửa xuống Quảng bình, vượt Trường Sơn qua Lào, rồi lại men theo Trường Sơn để vào B. Mỗi người được cấp phát một cái võng, hai bộ quần áo, một ba lô, 2 gói thuốc, 3 lạng đường, 2 lạng sữa, 2 gói muối chừng 2 ký. Vũ khí trang bị đủ loại. Tuy đã quen sử dụng vũ khí tối tân của các nước anh em bây giờ, chúng tôi phải dùng lại các loại cũ hồi kháng chiến chống Pháp, DK 75 garant M1, Thompson, Mass 36, trung liên Cock. Cuộc hành trình đầy gian lao, khổ nhọc. Tuy bây giờ chưa có cuộc oanh tạc của B 52 và sự kiểm soát của quân đội miền Nam ở các vùng hẻo lánh biên giới quá sơ sài, nhưng đoàn 14 đã gặp những trở ngại núi rừng dành cho những người tiền phong. Các con đường chưa mòn nên đầy gai góc. Cầu chưa bắt ngang các dòng suối nước xoáy và đá nhọn. Những trạm tiếp vận thiết lập sơ sài, thiếu thốn đủ mọi bề. Theo chương trình, chúng tôi sẽ lấy thêm gạo ở trạm 10. Đến nơi chỉ thấy có một lều gió lộng và đêm phủ đột ngột bên này sườn núi xanh. Đói khát, lạnh lẽo làm hao mòn sức lực nhiều người. Ở mỗi trạm có tiện nghi y tế và chuyển vận, đều có một số anh em dừng lại chờ chuyến hành trình ngược đường.

Đã thế, vì phải tuyệt đối giữ bí mật không cho dân chúng địa phương biết chúng tôi từ miền Bắc vào, nên lệnh trên tuyệt đối ngăn cấm mua bán với dân chúng. Đồ đạc mang trong người từ cái gương, cái lược cho đến tiền bạc áo quần đều sản xuất từ miền Nam. Nói với nhau chúng tôi cũng phải nói giọng Nam, và mỗi người rình rập để bắt bẻ, phê bình những câu, những tiếng Bắc pha trộn nơi lời nói kẻ khác.

Những dòng ghi ngày thứ ba 25 – 4

Lội suối băng rừng suốt 4 tháng, đoàn 14 mới đến được Bộ Tư lệnh Quân khu 5. Trừ số rơi rớt dọc đường, đoàn chỉ còn lại hơn 250 người sinh quán từ Quảng Ngãi vào đến Khánh Hòa. Chúng tôi được phân chia đi các đơn vị theo quê quán để hoạt động tại địa phương. Tuy nhiên tuyệt đối không ai được tự ý về thăm gia đình. Tôi nghe lệnh với nhiều nỗi đau đớn xót xa. Từ núi Chóp Vung nhìn xuống, tôi nhận ra được con đường ngoằn ngoèo đất đỏ dẫn ra bờ sông, dòng suối chảy dọc theo các bờ đá, ẩn hiện đây đó, trước khi chui qua cây cầu gỗ, cánh đồng rộng từ chân núi đến bãi cát trắng. Tôi còn nhận ra đây là Xóm giữa, kia là Xóm gò, xa nữa là thôn ấp rải rác bám vào hai bên đường cái quan thẳng . Và đây rồi, đúng đây rồi, cái bàu nước đục quanh năm bên trái con mương đôi. Nhà tôi ở sát bên cái bàu đó. Những người bạn khác trong đơn vị cũng một tâm trạng xúc động như tôi. Đêm đêm chúng tôi ngồi vây quanh, vừa nhìn về những đốm sao lửa nhấp nháy ở các thôn ấp dưới kia vừa bàn kế hoạch gây cơ sở cho hạ tầng cách mạng. Không ai được về chính xã của mình, nhưng các đồng đội sẽ mang một số thư và ảnh các người tập kết đến cho thân nhân của họ. Nhìn lại ảnh con, cha, chồng, đọc được lá thư gửi từ Thanh hóa-Hà đông-Vĩnh phúc họ sẽ mừng rỡ và cảm động vô ngần. Đây là cảm tình đầu tiên, nhịp cầu đầu tiên liên lạc với quần chúng miền Nam.

Giữ chức cán bộ Trung đội chiến đấu Tiểu đoàn J 153 thuộc C 59 không đầy một tháng, bệnh sốt rét kinh niên đột ngột kéo đến, hành hạ tôi không ngớt. Đến lúc không thể không có giải pháp nào khác, Tiểu đoàn gửi tôi về đây.

…

Tiếp theo, nhật ký chỉ có 4 trang trắng ghi lịch bốn tháng 5, 6, 7, 8 / 1964. Ở khuôn lịch tháng 5, 6, 7 các ngày đầu có gạch chéo. Trong tháng 8, người ghi gạch đến ngày 25.

…
_
Ngày 26 – 8 – 1964

Suốt bốn tháng hành trình cực nhọc không có thì giờ ghi lấy được một chữ. Mình tưởng đánh chéo một ngày là dễ. Không! Khó lắm! Trong các cuộc chiến đẫm máu và gian nan, kề cận với cái chết, nhiều lúc tìm không ra thì giờ riêng tư để gạch một dấu chéo. Đôi lúc cuộc sống sôi động quá, hỗn loạn quá, tuy có thì giờ gạch chéo một ngày, nhưng lúc ấy mình lại cảm thấy thừa vô lý. Người chết đang say ngủ, bạn bè đang im lìm. Cuộc sống tràn trề mà mỏng manh, đến nỗi mình ái ngại nghĩ đến sự ghi dấu hay vạch giới hạn biên cương. Cho nên tuy cầm bút gạch ngược lại các ngày qua, mình vẫn không thể làm y như qui luật : qua một ngày gạch một ngày.

Hy vọng với công tác mới, mình có nhiều thời giờ thanh bình hơn mấy tháng chiến đấu. Ở bệnh viện, đã tưởng dứt khoát được với thần sốt rét. Vậy mà trở lại đơn vị, đôi lúc nó trở về bất ngờ làm run tay súng. Thủ trưởng J 153 phải đề nghị chuyển tôi từ đơn vị chiến đấu về đoàn hậu cần 84.

Ngày 27 – 8 – 1964

Quả thật mình bỡ ngỡ hết sức với công tác mới. Tuy có trình độ văn hóa tương đối khá, tôi lại không chuyên môn về ngành tiếp liệu kinh tài. Có bao giờ nghĩ lúc mình kè kè bao tiền đi mua sắm muối, dầu đèn, gạo thóc, rồi bù đầu với mấy con số cộng, trừ, nhân, chia ?

Ngay ngày đầu đã gặp khó khăn, từ phía anh em cán bộ mùa thu lẫn anh em cán bộ mùa đông (1) . Phần đông anh em mùa thu xuất thân từ trường cấp hai trình độ văn hóa khá nhưng thiếu kinh nghiệm và sự hiểu biết về tình hình địa phương. Có người quê quán cũng gần đó, nhưng xa nhà lâu rồi, kiến thức cũ không còn thích hợp nữa. Chẳng hạn có người quả quyết ngay cuối làng có một con mương dẫn về phía sông. Anh em mùa đông cho biết, con mương đó bị lấp từ thời ông Diệm, và bây giờ có một lô cốt của nghĩa quân. Hoặc cái cầu gỗ trước kia giờ đã thành cầu sắt. Bị hố nhiều lần, anh em mùa thu tìm cách chê bai cán bộ địa phương có tinh thần Lương sơn Bạc, hoặc đi xa chủ trương cách mạng. Anh em mùa đông bực tức bảo : Được, chúng tôi dốt nát về cách mạng – nhưng có phải hiện giờ chúng ta chiến đấu để diệt địch không? Mà muốn diệt địch phải “làm thế này, thế này”. Trung đoàn bộ đã cho biết các mâu thuẫn, nhưng tôi không ngờ khó giải quyết như vậy.

Ngày 29 – 8 – 1964

Chưa gì anh em mùa thu đã muốn phân công về hoạt động tại quê quán để thăm gia đình. Tôi bảo Song và thường phải làm đơn, rồi cấp trên chuyển về chi bộ xã Vinh An, Xương Phú điều tra cặn kẽ. Phải chờ hai tháng hay hơn nữa, khi nhận được phúc trình các xã đó mới có thể quyết định được. Cả hai đều bất mãn trông thấy. Thường than:

– Hơn mười năm nay hy sinh cuộc đời cho cách mạng, tôi chỉ ao ước nhìn lại khu vườn và mái nhà cũ.

Song thì bảo:

– Khi đã cho người tỉnh nào về tỉnh nấy sao không cho người làng nào về làng nấy để dễ dành xây dựng cơ sở?

Tôi phải đem lập trường ra trấn áp:

– Các cậu đều xuất thân từ hàng ngũ thanh niên xung phong trước khi nhập bộ đội chắc không ai quên hai câu:

Đảng vần, thanh niên : có
Việc gì khó, có thanh niên.

Việc khó khăn gioan khổ còn tự nguyện thiu hành, huống chi là dằn một chút lòng nhớ nhà. Hãy chờ điều tra của địa phương, rồi cấp trên sẽ liệu.